پلاستیک یکی از پرطرفدارترین و مفیدترین مواد دوران مدرن است و مهم است که تا حد امکان طول عمر پلاستیک ها را بهینه کنیم. ما در سرتاسر جهان سالانه 300 میلیون تن پلاستیک تولید می کنیم و بیشتر مردم پلاستیک های خود را دوباره استفاده می کنند و بازیافت می کنند.
همانطور که ممکن است بدانید، هفت نوع مختلف پلاستیک در سراسر جهان استفاده می شود، آنها در اندازه، رنگ، استفاده و دفع متفاوت هستند. همه پلاستیک ها قابل بازیافت هستند. پلاستیک با یک عدد از 1 تا 7 مهر می خورد که به شما می گوید آیا می توانید آن کالا را بازیافت کنید، یا خیر.
در ادامه مقاله انواع بازیافت پلاستیک و مراحل آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد، برای کسب اطلاعات بیشتر، لطفا ما را همراهی کنید.
انواع پلاستیک بازیافتی
مواد پلاستیکی از پلیمرهای رزین مخلوط با موادی که از نفت به دست می‌آیند ساخته می‌شوند . این مخلوط به وسیله فشار و گرما در معرض قالب گیری قرار می گیرد که بسته به نحوه انجام آن، یک نوع پلاستیک به دست می آید که هر کدام دارای خواص فیزیکی و مکانیکی خاص (انعطاف پذیری، سختی، ظرفیت عایق، و غیره.) هستند.
در نگاه اول، همه پلاستیک ها می توانند یکسان باشند. اما، همین ویژگی‌ها نشان‌دهنده استفاده‌ای هستند که برای آن در نظر گرفته شده‌اند. به همین دلیل، مخفف کد شناسایی رزین به عنوان استاندارد طبقه بندی پیاده سازی شده است. در حال حاضر این کد عملا در تمام دنیا معتبر است و 7 نوع پلاستیک را تعیین می کند.
از طریق یک شماره شناسایی از 1 تا 7، اساساً برای تسهیل جداسازی آنها عمل می کند. این عدد در یک مثلث با گوشه های گرد ظاهر می شود و در زیر آن حروف اول نوع پلیمری که پلاستیک مورد نظر با آن ساخته شده است نشان داده شده است.
انواع پلاستیکی که وجود دارند، عبارتنداز:
- PET (پلی اتیلن ترفتالات): بطری های آب یا نوشابه، ظروف غذا، برخی بطری های شامپو و دهان شویه ها و حتی لباس و الیاف است. همچنین یکی از بازیافتی ترین هاست.
- HDPE (پلی اتیلن با چگالی بالا): در انواع بسته بندی مواد غذایی، نوشیدنی ها مانند آب میوه و شیر، بطری شامپو، عطر، اسباب بازی، جعبه های نگهداری و یا بطری مواد شوینده استفاده می شود.
- PVC (پلی وینیل کلراید): برای عناصر ساختمانی – چارچوب در و پنجره، ناودان، لوله ها و غیره ، پوشش کابل، کارت های اعتباری و چرم مصنوعی استفاده می شود.
- LDPE (پلی اتیلن با چگالی کم): برای کیسه های مواد غذایی یا زباله، بطری های فشرده، درپوش های انعطاف پذیر مورد استفاده قرارمی‌گیرد.
- PP (پلی پروپیلن). این پلاستیک عمدتاً در ساخت ظروف آشپزخانه (صفحه های پلاستیکی مایکروویو، نی نوشیدنی، کارد و چنگال یکبار مصرف، جعبه های ناهار و غیره) استفاده می شود.
- PS (پلی استایرن): فنجان حرارتی، کارتن تخم مرغ، سینی غذا، چوب لباسی و عایق نیز از PS ساخته شده است.
- نوع هفتم پلاستیک به عنوان ” دیگران ” طبقه بندی می شود. این گروه شامل پلاستیک های ساخته شده از مخلوط رزین های مختلف مانند پلی کربنات و ABS (اکریلونیتریل بوتادین استایرن) است.
آنها الیاف نایلونی، دیسک های فشرده، ظروف برای مصارف پزشکی، کوزه هایی از منابع آب و… هستند.
چه نوع پلاستیکی را می توان بازیافت کرد؟
همانطور که کدی برای تمایز بین پلاستیک‌ها به دلیل تفاوت در ترکیب و در نتیجه در اهداف، پیاده‌سازی شد، تفاوت‌هایی در امکان بازیافت مواد وجود دارد.
در واقع پلاستیک شماره 7 قابل بازیافت نیست. زیرا با موادی ساخته شده اند که جداسازی آنها دشوار است، رنگدانه های زیادی دارند یا در شرایط جوی تخریب می شوند و در نتیجه برای بازیافت مناسب نیستند.
طبقه بندی سهولت بازیافت بر اساس نوع وجود دارد که چهار “برچسب” را در این رابطه ایجاد می کند: “آسان”، “امکان پذیر”، “مشکل” و “بسیار دشوار”.
انواع پلاستیک به شرح زیر توزیع می شود:
آسان : PET، HDPE
امکان پذیر : LDPE، PP
مشکل : PS
بسیار دشوار : PVC
انواع بازیافت پلاستیک
بازیافت پلاستیک یک روند مهم در حفظ محیط زیست است که به کاهش آلودگی محیطی، صرفه‌جویی در منابع طبیعی و کاهش مصرف انرژی کمک می‌کند. روش‌های بازیافت پلاستیک عمدتاً به سه دسته تقسیم می‌شوند: بازیافت مکانیکی، بازیافت شیمیایی و بازیافت انرژی (حرارتی). در زیر به هر یک از این روش‌ها اشاره می‌کنیم:
بازیافت مکانیکی
در این روش، پلاستیک‌ها از طریق مراحل فیزیکی مانند خرد کردن، آسیاب کردن و یا برش زدن به اندازه‌های کوچکتر تقسیم می‌شوند. سپس مواد بازیافتی به عنوان مواد خام وارد صنایع مختلف می‌شوند و می‌توانند برای تولید محصولات پلاستیکی جدید مورد استفاده قرار بگیرند. این روش به طور معمول برای بازیافت پلاستیک‌های سخت و قابل بازیافت مانند پلاستیک‌های PET و HDPE استفاده می‌شود.
به عنوان مثال، پلاستیک‌های بازیافتی می‌توانند برای تولید تخته‌های فیبری، لوله‌ها، ظروف پلاستیکی و موارد دیگر استفاده شوند.
بازیافت شیمیایی
در این روش، پلاستیک‌ها تحت فرآیندهای شیمیایی به مواد اولیه یا مواد دیگر تجزیه می‌شوند. این فرآیند شامل مراحلی مانند پیرولیز( تجزیه پلاستیک در دمای بالا با وجود اکسیژن)، هیدرولیز( تجزیه پلاستیک با استفاده از آب و حرارت)، متانولیز( تجزیه پلاستیک با استفاده از متانول) و تجزیه شیمیایی دیگر است.
بازیافت شیمیایی به عنوان یک روش پیچیده‌تر ممکن است برای پلاستیک‌هایی که بازیافت مکانیکی آنها مشکل است یا پلاستیک‌های مخلوط که نمی‌توانند به راحتی جدا شوند، استفاده شود.
در این روش، پلاستیک‌ها می‌توانند برای تولید پلیمرهای جدید یا مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع دیگر مورد استفاده قرار بگیرند.
بازیافت انرژی
در این روش، پلاستیک‌ها با استفاده از حرارت بالا تجزیه می‌شوند. این فرآیند شامل سوزاندن (احتراق) پلاستیک‌ها در نیروگاه‌ها و کوره‌های سوزاندن زباله است که انرژی حاصله به عنوان برق یا حرارت مورد استفاده قرار می‌گیرد. بازیافت حرارتی به عنوان یک روش مؤثر برای بازیافت پلاستیک‌هایی که بازیافت مکانیکی یا شیمیایی برای آنها مناسب نیست، استفاده می‌شود.
در صورتی که پلاستیک‌ها قابل بازیافت نباشند یا فرآیند بازیافت آنها اقتصادی نباشد، می‌توانند به عنوان منبع انرژی در واحدهای بازیافت انرژی (مانند نیروگاه‌های حرارتی) مورد استفاده قرار گیرند. در این روش، پلاستیک‌ها سوخته می‌شوند و انرژی حاصل از آنها استخراج می‌شود.
در عمل، معمولاً ترکیبی از این روش‌ها برای بازیافت پلاستیک‌ها به کار گرفته می‌شود. علاوه بر این، بازیافت پلاستیک به توسعه فناوری‌های جدید و بهبود فرآیند بازیافت پلاستیک کمک می‌کند. این شامل استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، بهبود روش‌های موجود، جداسازی و تمیزکاری بهتر پلاستیک‌ها و ایجاد نظام‌های جامع برای جمع‌آوری و بازیافت پلاستیک‌ها است.
مراحل بازیافت پلاستیک
روند بازیافت پلاستیک به طور کلی می‌تواند شامل مراحل زیر باشد:
- قرار دادن ضایعات بر روی تسمه نقاله
- جداسازی بر اساس جنس پلاستیک
- جداسازی بر اساس رنگ
- جداسازی مواد دیگر ( فلز، چوب، شیشه و….)
- شستشوی اولیه (پیش شستشو)
- خورد کردن و آسیاب نمودن
- شستشو با آب سرد
- جداسازی در آب سرد بر اساس دانسیته
- شستشوی سایشی جهت از بین بردن اثر چسب و یا ذراتی که به سختی بر روی پلاستیک‌ها چسبیده است
- شستشو با آب گرم: این مرحله از شستشو برای همه مواد پلاستکی لازم نیست و برای برخی الزامی است به عنوان مثال جهت بازیافت PET حتما باید با آبگرم شستشو انجام پذیرد و برای موادی که چرب است نیز باید انجام شود.
- آبگیری
- خشک کردن
- جداسازی لیبل ( این مرحله در برخی از خطها در ابتدای خط است )
- کندر (جهت نایلونها و مواد پلاستیکی سبک)
- تولید گرانول ( این مرحله توسط اکسترودر انجام میپذیرد.
مهم است بدانید که روند بازیافت پلاستیک می‌تواند متفاوت باشد و بسته به نوع پلاستیک، فناوری‌های موجود و شرایط محلی متغیر باشد. همچنین، تکنولوژی‌ها و روش‌های بازیافت پلاستیک همچنان در حال توسعه و بهبود است تا بازیافت پلاستیک‌ها را بهبود دهد و تأثیرات زیست محیطی پلاستیک‌ها را کاهش دهد.
چرا بازیافت پلاستیک مهم است؟
پلاستیک یک ماده محبوب و بسیار پرکاربرد است و ما از آن استفاده زیادی می کنیم. استفاده مجدد و بازیافت اقلام تا حد امکان می تواند نیاز ما را به ایجاد پلاستیک جدید کاهش دهد.
این بدان معنی است که:
ذخیره سوخت های فسیلی (نفت)
کاهش مصرف انرژی در تولید پلاستیک جدید
کاهش میزان مواد جامد که به محل دفن زباله می رود
کاهش انتشار گازهایی مانند دی اکسید کربن در جو
حفظ محیط زیست و جلوگیری از آلودگی آن
موانع بازیافت
در اصل، تقریباً تمام پلاستیک ها قابل بازیافت هستند. با این حال، در عمل، انواع موانع مختلف وجود دارد که می تواند این روند را تضعیف کند. متاسفانه، انجام این کار همیشه منطقی زیست محیطی، اقتصادی یا فنی نیست. در اینجا دلایلی وجود دارد که چرا بازیافت نمی تواند همیشه اتفاق بیفتد :
- در بسیاری از مواقع، اقلام می توانند شامل انواع مختلفی از پلاستیک و لایه های مختلف باشند که به سختی جدا می شوند و بازیافت را دشوار و پرهزینه می کنند.
- پلاستیک ها اغلب می توانند توسط مواد غذایی و سایر مواد آلوده شوند و باعث می شوند رزین ها به اندازه کافی تمیز نباشند تا دوباره مورد استفاده قرار گیرند.
- تاسیسات بازیافت میلیون‌ها دلار برای ساخت و بهره‌برداری هزینه می‌کند که تنها زمانی سودآور باشد که حجم عظیمی از پلاستیک هر روز بازیافت شود. بنابراین، مقادیر کم پلاستیک می‌تواند بازیافت را به دلیل راندمان پایین و هزینه‌های بالا، غیراقتصادی و غیرمفید کند.
اما با وجود این موانع، بازیافت هنوز اتفاق می افتد و محصولات باورنکردنی از این فرآیند بیرون می آیند. اکثر پلاستیک های بازیافتی از منابع پس از مصرف به دست می آیند . این بدان معنی است که پارچ های شیر، بطری ها، فیلم های بسته بندی که در سطل بازیافت دور می اندازید، پس از انجام فرآیند صحیح، تبدیل به مواد بازیافتی پس از مصرف می شوند!
کلام پایانی
بازیافت پلاستیک از لحاظ زیست محیطی و اقتصادی بسیار حائز اهمیت است: زیرا باعث کاهش آلودگی زیست محیطی، صرفه‌جویی در منابع طبیعی، ایجاد اشتغال، تولید محصولات قابل استفاده، توجه به مسئولیت اجتماعی و… می‌شود.
بازیافت پلاستیک یکی از راه‌های مهم برای مقابله با مشکلات زیست محیطی ناشی از تولید و مصرف پلاستیک است. با این حال، برای دست‌یابی به نتایج مطلوب، لازم است که ما همهٔ جوانب بازیافت پلاستیک را در نظر بگیریم و از فرآیندهای مناسب و پایدار استفاده کنیم.